Қазақстанның энергия нарығы қазіргі уақытта жаңғыру және дамудың жаңа кезеңіне аяқ басып отыр. Елде табиғи ресурстардың мол қоры болса да, энергияға деген сұраныс пен экологиялық мәселелердің артуы жаңа энергия көздерін іздеуді талап етуде. Атом электр станциясы (АЭС) осы қажеттіліктерді қанағаттандырудың бір жолы ретінде қарастырылуда, деп хабарлайды alataunews.kz.
Бұған дейін ел Президенті XVII өңіраралық ынтымақтастық форумында: «Мен 2060 жылға қарай көміртегі бейтараптығына қол жеткізуді мақсат етіп қойдым. Біздің елде халық саны мен экономика өсуде, ал бұл жағдай энергияға деген сұранысты арттырады. Көмір өндіру дәуірі біртіндеп аяқталып келеді, сондықтан сенімді энергия көздерін қарастыруымыз қажет. 2030 жылға қарай Қазақстанда электр энергиясы тапшылығы туындайды. Әлемдік тәжірибе ең тиімді жолды көрсетеді — бұл бейбіт атом. Әрине, бұл оңай шешім емес. Сондықтан бұл мәселені эмоцияға берілмей, ақылмен шешуіміз керек», — деп атап өткен болатын.
Бұл ұстанымын Президент 2021 жылы Шығыс экономикалық форумында да нақтылап өтті. Ал биыл, 9 маусымда, шетелдік инвесторлармен кездесу барысында ол мәселені ашық түрде қозғап, тіпті атом электр станциясын қайда салу туралы шешімдер қабылданғанын айтты. Мемлекет басшысы бұл мәселені жайдан-жай көтермегені анық. Басты себеп — энергия тапшылығы. Дүниежүзілік банк және басқа да ірі қаржы ұйымдары көмірмен жұмыс істейтін стансаларды қаржыландыруды тоқтатуда. Оған қоса, 2021 жылдан бері көміртегі шығарындылары үшін салықтар мен айыппұлдар көлемі де артқан.
АЭС құрылысы экономикалық тұрғыдан маңызды жоба болып табылады. Біріншіден, станцияны салу мен оны іске қосу ірі инвестицияларды қажет етеді, бұл құрылыс саласы мен технологиялық жабдықтарды өндіруді дамытады. АЭС-тің жұмыс істеуі кезеңінде жүздеген жаңа жұмыс орындары ашылып, қызмет көрсету мен техникалық қолдау көрсететін салалардың дамуына септігін тигізеді.
Екіншіден, атом энергетикасы ұзақ мерзімді перспективада арзан энергия көзі болып табылады. Көмір немесе газбен салыстырғанда, атом электр станциялары шикізатты азырақ тұтынып, энергияның үлкен көлемін өндіре алады. Бұл өз кезегінде елдің өнеркәсіптік секторын бәсекеге қабілетті етуге ықпал етеді, себебі төмен энергия шығындары өндіріс құнын азайтады.
Атом энергетикасының экологиялық жағынан алғанда маңызды артықшылықтары бар. Дәстүрлі көмір, мұнай және газ электр станцияларымен салыстырғанда, АЭС парниктік газдардың шығарылуын айтарлықтай азайтады. Климаттың өзгеруі мен жаһандық жылыну мәселелері күшейіп келе жатқан уақытта, Қазақстанның экологиялық жағдайын жақсартуға атом энергетикасы үлкен үлес қоса алады.
Алайда экологиялық қауіпсіздік мәселелері де жоқ емес. Атом қалдықтарын сақтау және радиоактивті ластану қаупі – АЭС-ті қолдану барысында туындайтын негізгі мәселелердің бірі. Бұл Қазақстан үшін жаңа технологиялық шешімдерді талап ететін және халықаралық тәжірибені мұқият зерттеуді қажет ететін бағыт.
АЭС салу Қазақстанның халықаралық ынтымақтастығын күшейтеді. Қазіргі уақытта АЭС салу үшін әлемдегі жетекші мемлекеттермен, оның ішінде Ресей, Қытай және Франциямен келіссөздер жүргізілуде. Бұл Қазақстанға озық технологияларды енгізуге және ядролық қауіпсіздік саласындағы халықаралық стандарттарға сәйкес болуға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, АЭС құрылысы технологиялық дамудың жаңа кезеңіне жол ашады. Бұл ғылыми-зерттеу институттары мен жоғары оқу орындарының дамуын, ядролық физика, материалтану, инженерия салалары бойынша кадрлар даярлауды жеделдетеді. Қазақстан АЭС арқылы ғылыми әлеуетін де арттырып, аймақтағы технологиялық көшбасшылыққа таласа алады.
Атом энергетикасына қатысты қоғамда әртүрлі пікірлер бар. Көптеген азаматтар Чернобыль мен Фукусима сияқты апаттардың қайталануынан қорқып, АЭС салуға күдікпен қарайды. Алайда қазіргі замандағы АЭС қауіпсіздік стандарттары бұрынғыдан әлдеқайда жоғары. Қазақстанда АЭС-ті салу шешімі қабылданса, үкімет пен компаниялар халық арасында түсіндіру жұмыстарын күшейтіп, қауіпсіздік мәселелеріне ерекше назар аударуы керек.
Сондай-ақ, Қазақстанның энергияға деген сұранысы тұрақты өсіп келеді. Өндіріс пен халық санының көбеюі энергияға деген қажеттілікті арттыра түседі. Осыған байланысты, жаңартылатын энергия көздерімен қатар, АЭС Қазақстанның болашақта энергетикалық теңгерімін қамтамасыз етуге көмектеседі.
Электр энергиясы – қазіргі өмірдің басты қажеттілігі. Бүкіл әлем осы энергияның арқасында жұмыс істейді, және қазір оның басым бөлігі мұнай мен көмірден алынады. Алайда бұл табиғи ресурстардың қоры 60-70 жылда сарқылуы мүмкін деген болжам бар. Болашақта электр энергиясына деген жоғары сұранысты қанағаттандыру атом электр станцияларына байланысты болмақ. АЭС экономикалық өсімді қамтамасыз етіп, жаңа жұмыс орындарын ашуға ықпал етеді, сонымен қатар машина жасау, металлургия және басқа да салаларды дамытуға серпін береді. Атом станциясы 60 жылдан астам уақыт бойы сенімді энергия көзі бола отырып, инфрақұрылымның дамуына да септігін тигізеді – жолдар, мектептер, ауруханалар мен тұрғын үйлер салуға мүмкіндік жасайды.
Сондықтан, атом электр станциясын ертерек салып, ядролық технологияны меңгерген мамандарды тәрбиелейтін елдер болашақта үлкен табысқа қол жеткізеді.
