Атом энергетикасының қарқынды дамуын жаһандық жылынуға қарсы күрес құралдарының бірі деп санауға болады. Мысалы, сарапшылардың пікірінше, Еуропадағы Атом станциялары жыл сайын шамамен 700 миллион тонна СО2 шығарудан аулақ болады. Ресейдің жұмыс істеп тұрған атом электр станциялары жыл сайын атмосфераға шамамен 210 миллион тонна көмірқышқыл газының шығуына жол бермейді. Осылайша, атом энергетикасы электр генерациясының қуатты негізгі көзі бола отырып, декарбонизацияға ықпал етеді.
АЭС ҚАЛАЙ ЖҰМЫС ІСТЕЙДІ
Атом электр станциясы-бұл электр энергиясын өндіруге арналған қажетті ғимараттар, жүйелер, құрылғылар, жабдықтар мен құрылыстар кешені. Станция отын ретінде уран-235 пайдаланады. Ядролық реактордың болуы атом электр станцияларын басқа электр станцияларынан ажыратады.
Атом электр станциясында энергия формаларының үш өзара өзгеруі жүреді:
- Атом энергиясы жылу энергиясына ауысады;
- Жылу энергиясы механикалық энергияға ауысады;
- Механикалық энергия электр энергиясына айналады.
Атом станциясының негізі реактор залында, негізгі корпуста орналасқан реактор болып табылады. Бұл ядролық отын жүктелетін және басқарылатын тізбекті реакция жүретін құрылымдық бөлінген көлем. Уран-235 баяу (жылу) нейтрондармен бөлінеді. Нәтижесінде үлкен мөлшерде жылу бөлінеді.
Реактордың негізгі элементі-белсенді аймақ. Ол бетон шахтасында орналасқан. Кез – келген реактордың міндетті компоненттері басқарылатын тізбекті бөліну реакциясының таңдалған режимін жүзеге асыруға мүмкіндік беретін басқару және қорғаныс жүйесі, сондай-ақ төтенше жағдай туындаған кезде реакцияны тез тоқтату үшін апаттық қорғаныс жүйесі болып табылады. Мұның бәрі негізгі корпусқа орнатылған.
Жылу реактордың өзегінен жылу тасымалдағышпен – оның көлемі арқылы өтетін сұйық немесе газ тәрізді затпен шығарылады. Бұл жылу энергиясы бу генераторында су буын алу үшін қолданылады. Будың механикалық энергиясы турбогенераторға бағытталады, онда ол электр энергиясына айналады және тұтынушыларға сымдар арқылы одан әрі жеткізіледі.
Бу генераторы мен турбинаның өзі турбина залында орналасқан.
Сондай-ақ, алаң аумағында пайдаланылған ядролық отынның арнайы бассейндерінде шамадан тыс жүктеуге және сақтауға арналған корпус болады. Сонымен қатар, станциялар айналмалы салқындату жүйесінің элементтерімен – салқындатқыш мұнаралармен, салқындатқыш Тоғанмен (табиғи су қоймасы немесе жасанды түрде жасалған) және шашыратқыш бассейндермен жабдықталған.
Сондай-ақ, технологиялық тізбекте конденсаторлар мен станция алаңынан тыс жоғары вольтты электр желілері (электр желілері) бар.
ҚАНДАЙ АТОМ ЭЛЕКТР СТАНЦИЯЛАРЫ БАР
Реактордың түріне байланысты атом станциясында жылу тасымалдағыштың 1, 2 немесе 3 контуры болуы мүмкін. Мысалы, Ресейде ВВЭР типті реакторлары бар екі тізбекті атом электр станциялары (су-су энергетикалық реакторы) кең таралған.
Бір контурлы схема РБМК-1000 типті реакторлары бар атом станцияларында қолданылады. Реактор блокта екі конденсациялық турбинамен және екі генератормен жұмыс істейді. Бұл жағдайда қайнаған реактордың өзі бу генераторы болып табылады, бұл бір тізбекті схеманы қолдану мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Бір тізбекті схема салыстырмалы түрде қарапайым, бірақ бұл жағдайда радиоактивтілік блоктың барлық элементтеріне таралады, бұл биологиялық қорғауды қиындатады.
Екі контурлы схема ВВЭР типті су-су реакторлары бар атом станцияларында қолданылады. Реактордың өзегіне қысыммен су құйылады, ол қызады. Салқындатқыштың энергиясы бу генераторында қаныққан буды қалыптастыру үшін қолданылады. Екінші цикл радиоактивті емес. Блок бір 1000 МВт конденсациялық турбинадан немесе сәйкес генераторлары бар екі 500 МВт турбинадан тұрады.
Үш контурлы схема БН типті натрий салқындатқышы бар жылдам нейтронды реакторлары бар АЭС-те қолданылады. Радиоактивті натрийдің сумен байланысын болдырмау үшін радиоактивті натриймен екінші контур жасалады. Осылайша, схема үш тізбекті болып шығады.
