1. Фтизиатр дәрігер кім және дәрігер қабылдауына қалай жазылуға болады?
— Әрбір емханада фтизиатр дәрігерлер бар: ересек тұрғындарға бөлек, балаларды бақылайтын балалар фтизиатры бөлек. Дәрігердің қабылдауына учаскелік терапевт дәрігері немесе педиатр арқылы жазылуға болады.
2. Диагностикалық тексеруден (рентген, УДЗ, КТ) қалай өтуге болады? Мұндай тексеру кімге және қандай жағдайда тағайындалады?
— Тұрғылықты жері бойынша емханада әрбір пациент тексеруден өте алады. Мысалы, егер өкпе туберкулезіне күдік болса, пациентке клиникалық және зертханалық зерттеулер жүргізіледі: жалпы қан анализі, жалпы зәр анализі, туберкулез микробактериясына (МТБ) қақырық анализі, рентгенограмма, өкпеге КТ. Егер туберкулездің өкпеден тыс түрлеріне күдік болса, лимфа түйіндерінің туберкулезіне күдік болса, плевра туберкулезіне күдік болса УДЗ өтеді. Егер шолу рентгенограммасында нашар көрінсе немесе күмәнді ошақтар болса, мұндай пациенттерге КТ-ны қосымша тексеру ретінде тағайындаймыз.
3. Латентті туберкулез инфекциясы дегеніміз не?
— Латентті туберкулез инфекциясы — туберкулездің клиникалық көріністері мен белгілері жоқ, бірақ адам ағзасында туберкулез инфекциясы болған кездегі дененің жай-күйі. Яғни, өкпе таза, қан, зәр және қақырық анализі таза болғанда, бірақ АТР диагностикалық критерийі (Диаскин сынағы) оң сынақты көрсетсе, ағзада жасырын инфекция бар дегенді білдіреді. Жасырын инфекция басқаларға қауіпті емес, бірақ мұндай науқастарға болашақта туберкулезбен ауырмас үшін профилактикалық ем тағайындаймыз.
4. Туберкулез ауруының белгілері туралы айтып беріңізші.
— Пациентте ұзақ мерзімді жөтел болады әрі, ол бактерияға қарсы препарат, симптоматикалық құралдармен емделмейді. Оның үстіне жалпы әлсіздік, тез шаршағыштық, көп терлеу, кейде 3-тен 10 кг-ға дейін салмақ жоғалту орын алады. Қанды жөтел немесе қанды шырышты жөтел болуы мүмкін.
5. Ауруды жұқтыру қаупіне кім ұшырайды?
— Иммунитеті төмен адамдар туберкулезді жұқтыру қаупіне ұшырайды, бұл жиі ауыратын балалар, туберкулезбен ауыратын балалармен байланыста болған балалар, ауру ошағындағы балалар. Ілеспе аурулары бар балалар. Ілеспе аурулары бар ересектер: қант диабеті, COPD және жүйелік аурулары бар адамдар. Иммуносупрессивті терапия алатын науқастар, гормонға тәуелді науқастар. Туберкулезден кейін, коронавирустық инфекциядан кейін науқастар туберкулезбен ауыруы мүмкін.
6. Вакцина алған адам туберкулезді жұқтыра ма?
— Туберкулездің алдын алу мақсатында перзентханада БЦЖ егіледі және 6 жасында ревакцинация жүргізіледі. Вакцинацияның әсері 5 жыл, егер адамда аурудың факторлары болмаса, адам туберкулезбен ауырмайды. Бірақ егер адам ересек жаста созылмалы ауруға шалдықса, ол зиянды өмір салтын ұстанса – маскүнемдік, темекі шегу, әрине ол жұқтыру қаупіне көбірек ұшырайды. Егер сау фон болса, онда ағзаның қауіпсіздігі сәйкесінше жоғары болады.
7. Туберкулезді диагностикалау, ауырғанды қалай анықтауға болады?
— Біріншіден, туберкулез екі әдіспен анықталады: пассивті әдіс және белсенді әдіс. Пассивті әдіс, мысалы егер адамның денсаулығына шағымдары болса: ұзақ жөтел, әлсіздік, шамадан тыс терлеу, дене салмағының күрт төмендеуі, гемоптиз, ұзақ және тиімсіз емдеу – мұның бәрі тексеруге себеп болады. Науқас туберкулез микробактерияларына қақырық анализін тапсырады. ДДҰ стандарттарына сәйкес, мұндай жағдайларда анықтаудың негізгі әдісі МТБ-да қақырықты талдау болып табылады.
Егер МТБ анықталса, онда диагноз қойылады, науқас диспансерлік есепке алынады және емдеу тағайындалады. Профилактикалық әдіспен, яғни егер адамның шағымдары болмаса, рентген зерттеу нәтижелері бойынша анықтауға болады. Ересектерге арналған профилактикалық әдіс — флюорография, шолу рентгенографиясы, КТ. Балаларға арналған -1 жастан 14 жасқа дейінгі Манту туберкулин диагностикасы. Ал 15 жастан 18 жасқа дейінгі жасөспірімдерге Манту немесе флюорография сынамасын жасауға болады. Негізінен балаларға туберкулин диагностикасы, жасөспірімдерге рентгендік зерттеу тағайындалады.
8. Алматы қаласында туберкулезбен сырқаттану деңгейі қандай?
— Алматы қаласындағы туберкулез бойынша жағдай тұрақты болып табылады, жыл сайын біз адамдардың туберкулезбен аурушаңдығы мен өлім-жітімінің төмендегенін байқаймыз, бірақ өкпе және өкпеден тыс сырқаттану мүмкіндігін ұмытпауымыз керек. Бізде ауруды диагностикалау мен ерте диагностикалау үшін барлық жағдайлар бар екенін атап өткім келеді.
Бізде тиімді және сапалы емдеу үшін барлық жағдайлар мен дәрі-дәрмек жеткілікті. Сондықтан, ата-аналардан профилактикалық тексеру шараларын өтіп, дәрігердің ұсынымдарына құлақ асуды сұраймыз.
